حدود یک سال و نیم است که موضوع احداث مجتمع پتروشیمی مازندران در میانکاله با واکنش دوست داران محیط زیست، مردم محلی و بسیاری از رسانه‌ها همراه شده و این مساله هر چند با افزایش مخالفت‌ها به نظر رسید متوقف شد ولی اخیراً انتشار ویدئویی حکایت از این داشت که اجرای پروژه لغو نشده و خطر ساخت مجتمع پترو شیمی همچنان بیخ گوش میانکاله است.
تصاویر منتشر شده از این منطقه موید آن است که سرمایه‌گذار پتروشیمی میانکاله طی روزهای اخیر تمام اضلاع شمالی، جنوبی و غربی محوطه ۹۲ هکتاری مرتع حسین‌آباد و لله‌مرز را محصور کرده و ضلع شرقی به سمت کانال قره‌تپه کمتر از ۶۰۰ متر باز مانده که پیش‌بینی می‌شود آن هم به زودی بسته خواهد شد.
ماجرا چه بود؟
۲۰ اسفندماه سال ۱۴۰۰ بود که کلنگ احداث مجتمع پتروشیمی مازندران، در روستای حسین‌آباد شهرستان بهشهر و در محدوده حفاظت شده میانکاله بر زمین زده شد. درست از همین زمان، مخالفان طرح ساخت مجتمع، فعالیت خود برای رفع این مشکل شروع و جمع آوری امضا جهت جلوگیری از ساخت این مجتمع را آغاز کردند. این اعتراض‌ها درست زمانی شدت گرفت که رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست افتتاح این پروژه را به دلیل عدم اخذ مجوز از سازمان مربوطه، فاقد اعتبار دانست.
مدتی بعد پویش درخواست توقف احداث پتروشیمی در تالاب بین‌المللی میانکاله با هشتگ #پروژه_پتروشیمی_میانکاله_را_متوقف_کنید، در فضای مجازی به راه افتاد. در این درخواست از دو مسئول وزارت نفت و سازمان حفاظت از محیط زیست خواسته شده بود ساخت این پروژه هر چه سریع‌تر متوقف شود.
وضعیت اقلیمی و جغرافیای منطقه میانکاله
میانکاله شبه‌جزیره باریکی است که از شمال با دریای خزر، از جنوب با تالاب میانکاله و از غرب با مرداب لپوی بهشهر همسایه است. در شرق آن «آشوراده» قرار دارد و با تنگه باریکی به طول کمتر از یک کیلومتر همسایه بندر ترکمن است. مسیر اصلی ورود به میانکاله جاده‌ای‌ست که از بهشهر به سمت روستای امیرآباد رفته و با عبور از کنار بندر منطقه تجاری امیرآباد به میانکاله می‌رسد.
مساحت میانکاله در حال حاضر حدود ۶۸ هزار هکتار است اما در طول تاریخ با توجه به پیشروی‌ها و پسروی‌های آب دریای خزر، گاهی کمتر و گاهی بیشتر از این بوده و گاه بخش‌هایی از آن نیز به جزیره یا جزایری دیگر تبدیل شده‌اند. میانگین ارتفاع میانکاله ۳۰ متر پایین‌تر از سطح دریاهای آزاد، میانگین بارندگی سالیانه آن ۷۱۷ میلی‌متر و در اقلیم گرمِ مرطوب تا معتدل قرار گرفته است.
وضعیت اقلیمی و جغرافیای منطقه میانکاله در شرایطی است که این شبه جزیره کوچک به عنوان ذخیره‌گاه زیست کره به ثبت رسیده و نه تنها به لحاظ طبیعی توانایی جای دادن صنایع آلاینده‌ای چون پتروشیمی را ندارد، بلکه به لحاظ قانونی نیز امکان ساخت چنین سازه‌هایی وجود ندارد.
پیگیری موضوع فنس کشی برای پروژه پتروشیمی میانکاله توسط دادستانی
علیرغم اما و اگرها و نشانه‌هایی که حکایت از اجرای پتروشیمی میانکاله دارد حجت الاسلام و المسلمین محمد جعفر منتظری دادستان کل کشور دادستان کل کشور ۴ تیر امسال درباره فنس کشی میانکاله گفت: بنده همین امروز با رئیس سازمان محیط زیست راجع به همین موضوع صحبت کردم و از ایشان سوال کردم شما آیا مجوزی به این آقا دادید که بتواند در آن منطقه چنین تاسیساتی را به وجود بیاورد که ایشان گفتند خیر، ما مجوزی ندادیم و گفتند که یک مصوبه دولت است و این مصوبه باید یا اصلاح و یا ابطال شود و ایشان قول داد که این موضوع را در دولت مطرح کند. بنا بر آنچه که ایشان اذعان داشتند گفتند که از نظر ما این مجاز نیست و ما حتماً مانع آن خواهیم شد و اگر نیاز به ابطال یا اصلاح مصوبه دولت باشد حتماً موضوع را پیگیری خواهیم کرد.
وی افزود: به آقای سلاجقه اعلام کردیم که شما باید به عنوان متکفل و متصدی اصلی این مسئله ورود کنید البته دستگاه‌های دیگر هم ذیربط و ذینفع هستند، اما فعلاً من با ایشان صحبت کردم و ایشان هم قول دادند که مساله را پیگیری جدی کند.
پروژه‌ای به نام میانکاله قابل اجرا نیست
سلاجقه معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست هم در واکنش به ویدئوی ساخت پتروشیمی میانکاله گفت: پروژه‌ای به نام میانکاله وجود ندارد و از لحاظ علمی، اقتصادی و نقشه آمایش استان مازندران این پروژه قابل اجرا نیست.
وی در حاشیه جلسه هیأت دولت در جمع خبرنگاران اظهار داشت: از دستگاه‌های قضائی استان، هم دادستانی و هم مجموعه قضائی استان می‌خواهیم که این کار را از بُعد قضائی دنبال کنند.
درباره آخرین اقدامات صورت گرفته درباره جوگیری از ساخت پتروشیمی در میانکاله به سراغ سعید کریمی، مدیرکل دفتر ارزیابی سازمان محیط زیست رفتیم. وی در این باره به خبرنگار مهر گفت: هفته گذشته نامه‌ای به مدیر کل محیط زیست استان مازندران ارسال کردیم که این نامه بر مبنای جلوگیری از عملیات اجرایی و پیگیری قضائی در مورد پروژه پتروشیمی میانکاله بود همچنین مدیر کل استان مازندران هم به سرمایه‌گذار نامه ارسال کرده که عملیات فنس کشی متوقف شود ولی متأسفانه شرکت سرمایه‌گذار به این نامه بی‌توجهی کرد.
وی افزود: همچنین از اداره شهرستان بهشهر به دادستان شهرستان نامه زده شده که این پروژه مجوز زیست محیطی ندارد و باید متوقف شود و بعد هم نامه‌ای به دادستان استان ارسال شد همچنین روز گذشته نامه‌ای به امضای علی سلاجقه رئیس سازمان محیط زیست به محمد منتظری دادستان کل کشور ارسال شد و اعلام کردیم که انجام این پروژه تخلف است و باید پیگیری قانونی انجام شود.
آقای سلاجقه و منتظری پیگیر توقف اجرایی این پروژه هستند / ما پلیس نیستیم که متخلفان را دستبند بزنیم
مدیرکل دفتر ارزیابی سازمان محیط زیست در پاسخ به اینکه آیا جریان نفوذی در این زمینه وجود دارد گفت: خیر آقای سلاجقه و منتظری پیگیر توقف اجرایی این پروژه هستند البته ما پلیس نیستیم که متخلفان را دستبند بزنیم مکاتبات لازم با مسئولان شهرستان استان و کشور صورت گرفته و پیگیری‌های حقوقی در حال انجام است این قضیه پیچیده شده و برخی از افراد تن به قانون نمی‌دهند.
برخی در استان مازندران از جمله آقای شریعتی نماینده بهشهر و مردم این استان موافق اجرای پروژه هستند چرا که معتقدند اجرای پروژه به توسعه اقتصادی و اشتغال زایی برای افراد این منطقه می‌شود ولی ما در سازمان محیط زیست به صراحت مخالفتمان را اعلام کرده‌ایم
نماینده بهشهر و برخی مقامات استانی موافق اجرای پروژه پتروشیمی است
وی بیان داشت: برخی در استان مازندران از جمله آقای شریعتی نماینده بهشهر و مردم این استان موافق اجرای پروژه هستند چرا که معتقدند اجرای پروژه به توسعه اقتصادی و اشتغال زایی برای افراد این منطقه می‌شود ولی ما در سازمان محیط زیست به صراحت مخالفتمان را اعلام کرده‌ایم و به نظر ما اشتغال زایی برای ۳۰۰ نفر عدد بالایی نیست اجرای طرح‌های جایگزین مانند برنامه‌های گردشگری می‌توان اشتغال زایی بیشتری ایجاد کرد به هر حال مقامات استانی حمایت‌هایی از اجرای این پروژه داشته‌اند البته ریاست جمهوری موافق اجرای این پروژه نیست.
قضیه فنس کشی مانند کسی است که قصد خودکشی دارد
مدیرکل دفتر ارزیابی سازمان محیط زیست در پاسخ به این پرسش که به نظر می‌رسد در مچ اندازی سازمان محیط زیست با دستگاه‌های دیگر حرف سازمان محیط زیست پیش نمی‌رود گفت: خیر این چنین نیست. قضیه فنس کشی مانند کسی است که قصد خودکشی دارد. ما تبعات را به آنها توضیح داده‌ایم و پیگیری‌های حقوقی، قانونی و قضائی مطرح شده است به هر حال متخلفان تبعات کار خود را به زودی خواهند دید.
وی در مورد اینکه آیا دوربین‌های مداربسته در این محیط نصب شده است گفت خیر قصد دوربین گذاشتن نداشته‌ایم چرا که هه محیطبان‌ها و مردم محلی کوچک‌ترین اقدامات محیط را هم رصد می‌کنند و ما از این طریق در جریان اتفاقات هستیم.
بهره‌برداری متناسب با توان اکولوژیک نیست
کریمی در مورد میزان خطر پتروشیمی میانکاله اظهار داشت: در اطراف این محیط پناهگاه‌های حیات وحش تالاب بین المللی و ذخیره‌گاه زیست کره وجود دارد به هر حال شرایط حساس اکوسیستمی حاکم است. طبق بند ۶ سیاست کلی محیط زیست ضرورت دارد بهره‌برداری متناسب با توان اکولوژیک صورت گیرد که این محیط متناسب با این صنعت سنگین نیست. همچنین اجرای این پروژه با آمایش سرزمینی استان، ماده ۳ قانون کنوانسیون تالاب‌های مهم بین المللی و طرح مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی در تضاد است.
میانکاله؛ یکی از ۱۲ مرکز ذخیرگاه زیست‌کره روی زمین
سازمان حفاظت محیط زیست ایران، میانکاله را به‌عنوان زیستگاه پرندگان درحال انقراض معرفی کرده است. این تالاب یکی از ۱۲ مرکز ذخیرگاه زیست‌کره روی زمین است و در آن پرندگانی چون اگرت، حواصیل، پرتینکول طوقه‌دار، قو، پلیکان دالماسی، فلامینگو، اردک سرسفید، غاز سینه قرمز، غاز لوبیا، باتلاق غربی، کوتوس و میل اشاره که جز کمیاب‌ترین پرندگان جهان هستند، یافت می‌شود.
همچنین شبه‌جزیره و تالاب میانکاله در سال ۱۳۴۸ به منطقه حفاظت‌شده تبدیل، و در سال ۱۹۷۶ توسط یونسکو به‌عنوان ذخیره‌گاه زیست کره اعلام شد. بااین‌حال، تالاب مهمی که بیش از نیم‌قرن است تحت حفاظت قرار گرفته است، امروز با چالش‌های مختلفی مواجه است و حالا باید منتظر ماند و دید سازمان حفاظت محیط زیست و قوه قضائیه چگونه در برابر خطرات پیش روز از این تالاب و محدوده اطراف آن حفاظت می‌کنند.