اشدّ مجازات و مجازات اشد، از اصطلاحات حقوقی پرکاربردی است که در قوانین کیفری همچون قانون مجازات اسلامی، قانون مبارزه با مواد مخدر، قانون شکار و صید و ... مورد استفاده قرار گرفته است و قضات دادگاه‌ها در زمان تعیین مجازات و صدور حکم با این اصطلاحات سروکار دارند.
به عنوان مثال اصطلاح «مجازات اشدّ»، در ماده ۱۳۱ قانون مجازات اسلامی به کار رفته است. این ماده مقرر می‌دارد: در جرایم موجب تعزیر هرگاه رفتار واحد، دارای عناوین مجرمانه متعدد باشد، مرتکب به مجازات اشد محکوم می‌شود.
همچنین اصطلاح «اشدّ مجازات»، در ماده ۱۶ قانون شکار و صید به کار رفته است. این ماده مقرر داشته است: در صورت تکرار جرایم پیش‌بینی شده در مواد (۱۱)، ۱۲ و ۱۳ این قانون مرتکب به اشد مجازات محکوم خواهد شد.
تفاوت اشد مجازات با مجازات اشد
مجازات اشدّ، انتخاب مجازات شدیدتر بین دو عنوان مجرمانه است که دارای مجازات‌های مختلف هستند. اما اشدّ مجازات همان حداکثر مجازات مقرر در قانون برای هر جرم است.
تعریف مجازات اشدّ
مجازات اشد به این معنا و مفهوم است که یک فرد چند جرم را انجام داده باشد و دادگاه در محکومیت مجرم فقط به بیشترین مجازات از بین جرایم مرتکب شده حکم می‌دهد.
به بیان ساده‌تر، مجازات اشد، انتخاب مجازات بیشتر و سنگین‌تر از میان مجازات‌های مقرر برای چند جرم است.
بنابراین اگر مثلا، فردی به اعدام و حبس محکوم شود، فقط مجازات اعدام به عنوان مجازات اشد اجرا می‌شود.
تعریف اشدّ مجازات
به حداکثر مجازات تعیین شده برای یک جرم خاص، «اشد مجازات» گفته می‌شود. به این نحو که قانونگذار برای برخی از جرایم تعزیری، حداقل و حداکثری معین می‌کند که قاضی باتوجه به اصل تفریدی بودن مجازات‌ها (اعمال مجازات متناسب با شخصیت و ویژگی‌های جسمی، روانی و اجتماعی فرد مجرم) در انتخاب بین حداقل و حداکثر مختار است. به عنوان مثال زمانی‌که جرم دارای حداقل و حداکثر مجازات (مثلاً ۱ تا ۷ سال) است، دادگاه اشد مجازات یعنی حداکثر مجازات، که در اینجا ۷ سال است را تعیین می‌کند.
به عبارت دیگر، اشد مجازات، حداکثر مجازاتی است که برای یک جرم خاص در نظر گرفته شده است.
باید توجه داشت که اعمال مجازات اشد ملازمه‌ای با اشد مجازات ندارد و ممکن است دادرس، مجازات اشد را اعمال کند، اما به اشد مجازات (حداکثر مجازات) حکم ندهد.