روز شنبه، دولت آمریکا از تصمیم خود برای بازگرداندن برخی معافیت‌های تحریمی علیه برنامه هسته‌ای ایران خبر داد؛ تصمیمی که بلافاصله مورد توجه رسانه‌ها و ناظران بین المللی قرار گرفت. دولت آمریکا اعلام کرده است که این معافیت‌ها همزمان با ورود مذاکرات وین به مرحله‌ای حساس، بازگردانده می‌شود.
بر اساس این گزارش، در شرایطی که هیأت‌های مذاکره‌کننده برای مشورت به پایتخت‌ها بازگشته‌اند، «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه آمریکا پیش از بازگشت به وین برای دور نهایی و مشخص شدن سرنوشت مذاکرات، طی فرمانی برخی از تحریم‌های مرتبط با فعالیت‌های هسته‌ای غیرنظامی ایران را لغو کرده است.
بر اساس این گزارش، معافیت از تحریم‌ها، تهدید آمریکا علیه شرکت‌ها و کشورهایی مانند روسیه، چین و همچنین کشورهایی اروپایی که در بخش‌های غیرنظامی فعالیت هسته‌ای ایران حضور داشتند را لغو می‌کند.
در ادامه آمده است که این معافیت‌ها برای تشویق ایران به اجرای تعهدات توافق هسته‌ای برجام است.
پرسش مهمی که پیش می آید این که این تصمیم و اقدام آمریکا در بحبوحه مذاکرات وین چه معنا و اهمیتی دارد؟ این تصمیم آمریکا در راستای پیشبرد مذاکرات در وین است یا سیگنالی از ارتباط مستقیم میان تهران و واشنگتن؟
در همین رابطه و در پاسخ به این پرسش ها، حیدر علی مسعودی، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی در گفت‌وگو با تابناک گفت: این مساله را قاعدتا باید در قالب بحث مذاکرات احیای برجام و بصورت خاص رفع موانع پیشبرد مذاکرات تلقی کنیم. به نظر من، این بحث به رابطه بین ایران و آمریکا و تعاملات مستقیم این دو کشور ارتباط مستقیمی ندارد و تاثیر خاصی روی این مساله نمی‌گذارد. در مذاکرات احیای برجام در وین وقتی که مذاکرات کم و بیش روی روال نرمال خودش قرار گرفت، هیأت‌های دیپلماتیک در قالب سه کمیته روی سه متن متفاوت در حال کار بودند.
وی افزود: متن اول مربوط به تعهدات هسته‌ای ایران بوده و به نوعی به معنای چگونگی بازگشت ایران به تعهدات برجامی خودش است. متن دوم متن رفع تحریم‌هاست که مربوط به تعهدات آمریکا و طرف‌های دیگر است که کدام تحریم‌ها را و چگونه برخواهند داشت و در قالب چه واژگانی این کار انجام می‌شود. متن سوم که متن مهم‌تری است، مربوط به توالی و ترتیب اقداماتی که ایران و آمریکا برای احیای برجام انجام می‌دهند، است.
این کارشناس مسائل هسته ای ادامه داد: به نظر می‌رسد در دو متن اول یعنی متن تعهدات هسته‌ای و بحث رفع تحریم‌ها تا الان پیشرفت‌های جدی انجام شده است و متن مهم‌تر یا بخش حساس‌تر و پیچیده‌تر مذاکرات که مربوط به نحوه انجام تعهدات دوطرفه توالی و ترتیب آن‌هاست، آن را به بخش پایانی مذاکرات که شاید مهم‌ترین بخش و حساس‌ترین بخش آن است، موکول کرده اند.
مسعودی اظهار داشت: این اقدام اخیر آمریکا برای بازگرداندن معافیت‌های تحریمی در بخش‌های غیرنظامی برنامه هسته‌ای ایران ناظر به این بخش پایانی مذاکرات است و مانعی که همواره از اول مذاکرات وجود داشت که قدم اول را ایران یا آمریکا بایستی بردارد، برطرف می کند. ایران معتقد بود که امریکا باید انجام دهد و آمریکا معتقد بود ما همزمان باید به برجام و به تعهدات برگردیم. اینجا تا حدودی گره برطرف و باز می‌شود. این گره نحوه توالی اقدامات به لحاظ فنی قابل حل است؛ به این معنا که بازگشت ایران به تعهدات هسته‌ای، خودش منوط و وابسته است به رفع تحریم‌ها بر برنامه هسته‌ای ایران، چون اگر قرار باشد که ایران بخشی از مواد انباشته شده غنی شده خودش را به کشور دیگری مانند روسیه ارسال کند یا هر کار دیگری در این زمینه و از این نوع، نیاز به این دارد که ایران بتواند با آن کشورها همکاری کند و لازمه این همکاری این است که تحت تحریم‌های آمریکا واقع نشود.
وی در پایان افزود: بنابراین در جمع بندی آنچه ما در این دوره توقف مذاکرات به عنوان دوره تصمیمات سیاسی می‌شنویم منظور تصمیماتی از این دست است که توسط آمریکا ضد برنامه هسته‌ای ایران را برداشته اند و کشورها امکان همکاری با ایران را در این زمینه دارند و هدف اصلی آن این است که گره مذاکرات یعنی گره توالی اقدامات دوطرف تا حدودی باز و زمینه سازی برای بازگشت ایران به تعهداتش انجام شود.