ترتیبات اجرایی نحوه وصول بدهی بدهکاران مالیاتی در مواد ۲۱۱ و ۲۱۲ قانون مالیات‌های مستقیم و دستورالعمل ترتیبات اجرایی نحوه وصول بدهی بدهکاران ۱۳۹۹ بیان شده است.
فرآیند وصول مالیات چیست؟
فرآیند وصول مالیات به معنای عملیات دریافت مالیات قطعی شده از مودیان است. این فرآیند با صدور و ابلاغ برگ قطعی مالیات شروع می‌شود. اگر مودی مالیاتی برگ قطعی را تمکین کرده و نسبت به پرداخت مالیات و یا پرداخت بدهی مالیاتی خود اقدام کند، فرآیند وصول مالیات پایان می‌یابد، اما در صورتی که مودی از پرداخت مالیات امتناع کند، فرایند مطالبه مالیات پرداخت نشده به اداره «وصول و اجرا» سپرده می‌شود.
فرایند وصول مالیات برعهده چه سازمانی است؟
بر اساس ماده ۲۱۹ ق. مالیات‌های مستقیم، فرآیند شناسایی و تشخیص درآمد، مطالبه و وصول مالیات بر عهده سازمان امور مالیاتی کشور است. نحوه وصول مالیات نیز توسط دستورالعمل نحوه وصول مالیات، از سوی این سازمان تعیین شده است.
توقیف اموال بدهکار مالیاتی به موجب ماده ۲۱۱ قانون مالیات‌های مستقیم
ماده ۲۱۱ قانون مالیات‌های مستقیم اصلاحی ۱۳۸۰/۱۱/۲۷ در این رابطه مقرر می‌دارد: هر گاه مودی پس از ابلاغ برگ اجرایی در موعد مقرر مالیات مورد مطالبه را کلاً پرداخت نکند یا ترتیب پرداخت آن را با اداره امور مالیاتی ندهد به اندازه بدهی مودی اعم از اصل و جرایم متعلق به اضافه ۱۰ درصد بدهی از اموال منقول یا غیرمنقول و مطالبات مودی توقیف خواهد شد.
طبق این ماده، صدور دستور توقیف و دستور اجرای آن به عهده بخش اجرائیات اداره امور مالیاتی است.
کدام اموال بدهکار مالیاتی توقیف نمی‌شوند؟
به موجب ماده ۲۱۲ قانون مالیات‌های مستقیم، در زمان توقیف اموال بدهکاران مالیاتی توقیف اموال زیر ممنوع است:
۱ - دو سوم حقوق حقوق‌بگیران و سه چهارم حقوق بازنشستگی و وظیفه.
۲ - لباس و اشیاء و لوازمی که برای رفع حوائج ضروری مودی و افراد تحت تکفل او لازم است و همچنین آذوقه موجود و نفقه اشخاص واجب‌النفقه مودی.
۳ - ابزار و آلات کشاورزی و صنعتی و وسایل کسب که برای تأمین حداقل معیشت مودی لازم است.
۴ - محل سکونت بقدر متعارف.
بر اساس تبصره یک این ماده: هرگاه ارزش مالی که برای توقیف در نظر گرفته می‌شود زائد بر میزان بدهی مالیاتی مودی بوده و قابل تفکیک نباشد تمام مال توقیف و فروخته خواهد شد و مازاد مسترد می‌شود مگر اینکه مودی اموال بلامعارض دیگری معادل میزان فوق معرفی کند.
طبق تبصره دو این ماده: هرگاه مودی یکی از زوجین باشد که در یک خانه زندگی می‌کنند از اثاثیه منزل چیزهایی که معمولا مورد استفاده زنان است، متعلق به زن خواهد و بقیه متعلق به شوهر شناخته می‌شود مگر آنکه خلاف ترتیب فوق معلوم شود.
به موجب تبصره سوم این ماده، توقیف واحد‌های تولیدی اعم از کشاورزی و صنعتی در مدت عملیات اجرایی نباید موجب تعطیل واحد تولیدی شود.
اقدامات اجرای برای وصول بدهی مالیاتی بر اساس دستورالعمل ترتیبات اجرایی نحوه وصول بدهی
به موجب بند ۳ دستورالعمل ترتیبات اجرایی نحوه وصول بدهی بدهکاران: در صورتی‌که مودی ظرف مهلت مقرر برگ اجرایی (یک ماه از تاریخ ابلاغ) نسبت به پرداخت یا ترتیب پرداخت بدهی اقدام نکند، اقدامات اجرایی برای وصول مطالبات با رعایت مقررات فصل نهم باب چهارم و مفاد آیین‌نامه موضوع ماده ۲۱۸ قانون مالیات‌های مستقیم از اموال مودی اعم از وجوه نقد، خودرو، املاک و ... نزد خود یا اشخاص ثالث انجام می‌شود.