معامله خودرو فرآیندی حقوقی است که طی آن، مالکیت یک خودرو از فروشنده به خریدار منتقل می‌شود. این معامله شامل توافقاتی مانند قیمت، شرایط پرداخت و وضعیت فنی خودرو می‌شود که در یک مبایعه‌نامه یا قرارداد مکتوب ثبت می‌شود.
در عقود لازم پس از انعقاد قرارداد، طرفین نمی‌توانند عقد را فسخ کنند و ملزم به تبعیت از آن هستند، مگر در مواردی که قانون این اجازه را به آن‌ها داده باشد.
در معامله خودرو، آگاهی از شرایط فسخ قرارداد به منظور جلوگیری از مشکلات بعدی، بسیار حائز اهمیت است. فسخ قرارداد می‌تواند به دلایل مختلفی انجام شود.
اما آیا خریدار خودرو می‌تواند پس از معامله و کشف عیب در خودرو، درخواست فسخ قرارداد را داشته باشند؟
خیار یا همان اختیار فسخ معامله، حقی است که به موجب قانون برای اشخاص در نظر گرفته شده تا در صورت تحقق شرایطی آن را اعمال و قرارداد منعقده را فسخ کنند.
خیار عیب یکی از خیاراتی است که پس از معامله خودرو و کشف عیب یا نقصی در خودرو، خریدار می‌تواند به استناد آن معامله را فسخ کند. به عنوان مثال، اگر بعد از معامله مشخص شود که موتور خودرو دارای نقص است، خریدار می‌تواند بر اساس خیار عیب، درخواست فسخ معامله را بدهد.
شرایط فسخ قرارداد خودرو به دلیل عیب
به همین سبب، طبق شرایط و ضوابط قانونی، برای فسخ قرارداد خودرو پس از کشف عیب و نقص، می‌توان از خیار عیب استفاده کرد. طبق مواد ۴۲۲ تا ۴۳۷ قانون مدنی در تحقق خیار عیب، وجود شرایط ذیل لازم است.
موجود بودن و پنهان بودن عیب در زمان قرارداد
به موجب ماده ۴۲۳ قانون مدنی خیار عیب وقتی برای مشتری ثابت می‌شود که عیب مخفی و موجود در حین عقد باشد. بنابراین در فسخ قرارداد خودرو عیب خودرو باید پنهان باشد به این معنا که در زمان عقد قرارداد قابل مشاهده یا تشخیص برای خریدار نبوده باشد.
عیب زمانی مخفی محسوب می‌شود که مشتری در زمان قرارداد، علم به آن نداشته است اعم از اینکه این عدم علم ناشی از آن باشد که عیب واقعاً مخفی بوده است یا اینکه ظاهر بوده ولی مشتری متوجه و ملتفت به آن نشده است.
تأثیر عیب بر کارکرد خودرو
قانونگذار در ماده ۴۲۶ قانون مدنی، معیار دقیقی برای عیب تعریف نکرده است و آن را بر عهده عرف و عادت گذاشته است. بنابراین عیب در خودرو باید به اندازه‌ای مهم باشد که اگر خریدار از آن اطلاع داشت، از انجام معامله صرف نظر می‌کرد. بنابراین عیب باید بر کارکرد خودرو تاثیر قابل توجهی داشته باشد.
مدت زمان کشف عیب
باتوجه به ماده ۴۳۵ قانون مدنی خیار عیب بعد از علم به آن فوری است بنابراین، خریدار پس از مطلع شدن از نقص‌ها و خرابی‌های وسیله نقلیه مورد معامله، باید طی زمان معقولی، موضوع را به فروشنده اطلاع بدهد و با استناد به خیار عیب، درخواست فسخ قرارداد کند.
عدم توافق بر رفع عیب یا سقوط خیار عیب
اگر فروشنده قادر به رفع عیب خودرو باشد، خریدار نمی‌تواند قرارداد را فسخ کند.
همچنین در صورتی که خریدار در رابطه با اسقاط خیار عیب یا اسقاط تمام خیارات قانونی با فروشنده به توافق نرسیده باشد.
راهکار‌های فسخ قرارداد خودرو پس از کشف عیب
خریدار بعد از کشف عیب در خودروی خریداری شده می‌تواند از راهکار‌های زیر برای فسخ قرارداد استفاده کند:
مذاکره با فروشنده
اولین راه حل، مذاکره با فروشنده و درخواست رفع عیب یا فسخ قرارداد است.
اخطار کتبی
در صورتی که مذاکره نتیجه نداد، خریدار می‌تواند با تنظیم اظهارنامه، به فروشنده برای فسخ قرارداد، اخطار کتبی بدهد.
دادخواست فسخ قرارداد
در نهایت، اگر فسخ قرارداد از طریق مذاکره و اخطار کتبی ممکن نشد، خریدار می‌تواند با ارائه دادخواست فسخ قرارداد و مطالبه وجه، موضوع را از طریق مراجع قضایی پیگیری کند.
نکاتی که در زمان خرید خودرو باید مدنظر قرار بگیرد
توصیه می‌شود خرید و فروش خودرو در دفتر اسناد رسمی به ثبت برسد تا در صورت بروز مشکل، مدارک لازم برای پیگیری حقوقی وجود داشته باشد.
همچنین توصیه می‌شود خریدار حتما قبل از انجام معامله، خودرو را به یک کارشناس مُجَرّب نشان دهد تا از وضعیت آن اطمینان حاصل کند.
مطالعه کامل قرارداد و شرایط آن قبل از امضای قرارداد از نکات دیگری است که، باید توسط طرفین معامله انجام شود.
در نهایت نیز توصیه می‌شود در صورت بروز هرگونه مشکلی در رابطه با قرارداد خودرو، از یک وکیل متخصص در این زمینه مشورت گرفته شود.